Odpowiednio dobrany śpiwór pozwala spokojnie przespać noc i w pełni zregenerować siły na kolejny, aktywnie spędzony dzień. Na rynku znajdziemy wiele modeli, zróżnicowanych pod względem termiki, konstrukcji i gabarytów. Jak wybrać śpiwór zgodny z naszymi potrzebami i rodzajem podróży?
Zakres ochrony termicznej śpiwora
Głównym kryterium wyboru śpiwora są jego właściwości termiczne. Zakres temperatur w markowych modelach jest dokładnie określony według standardów europejskiej normy EN13537, dzięki temu możemy porównywać poszczególne modele na podstawie jednolitych kryteriów.
Do określenia normy przyjęto uśrednione wartości wzrostu i wagi dla obu płci:
- kobieta w wieku 25 lat, o wzroście 160 cm i wadze 60 kg
- mężczyzna w wieku 25 lat, o wzroście 173 cm i wadze 70 kg
Badania dotyczą osób w pełni sił, nocujących pod namiotem, ubranych w bieliznę termoaktywną i skarpetki. Norma nie uwzględnia czynników takich, jak stres, choroba, wyczerpanie czy bezpośredni nocleg pod gołym niebem – każdy z nich dodatkowo obniża termikę śpiwora. Badania wykazały ponadto, że dla osiągnięcia pełnego komfortu cieplnego kobiety potrzebują temperatur o około 7°C wyższych, niż mężczyźni.
Na podstawie powyższych danych, w toku badań wyróżniono 3 główne progi temperatur:
Temperatura komfortu: temperatura, w której przeciętna kobieta spokojnie prześpi całą noc w swobodnej pozycji (np. na wznak).
Temperatura limitu: temperatura, w której przeciętny mężczyzna prześpi ok. 8 godzin, w pozycji skulonej. Jest to dolna granica komfortu cieplnego.
Temperatura ekstremalna: minimalna temperatura, w której przeciętna kobieta może przetrwać noc, bez ryzyka śmierci przez wychłodzenie; śpiwór zastosowany w temperaturze ekstremalnej nie chroni jednak przed odmrożeniami.
Sezonowy podział śpiworów
Przed zakupem śpiwora warto zastanowić się, kiedy najczęściej będziemy go używać. Temperatura komfortu jest punktem odniesienia dla podziału śpiworów ze względu na porę roku:
Śpiwór letni – odpowiedni na ciepłe noce lub noclegi w pomieszczeniach. Temperatura komfortu zaczyna się tu od 10°C. Śpiwory letnie często mają formę kołdry. Na ogół są bardzo lekkie, a po złożeniu zajmują niewiele miejsca.
Śpiwór trzysezonowy – odpowiedni do użytku od wiosny do jesieni. Dolna granica temperatury komfortu waha się w granicach -5°C do -1°C, tak, by uwzględnić także przygruntowe przymrozki. To najbardziej ekonomiczny, uniwersalny model śpiwora, odpowiedni na większość rekreacyjnych trekkingów.
Śpiwór eskpedycyjny/zimowy – przeznaczony do noclegu w ekstremalnych warunkach, przy dużym mrozie i śniegu. Dolna granica temperatury komfortu może sięgać nawet poniżej -25°C. Śpiwory tego typu są najczęściej ocieplone naturalnym puchem, doskonale pełnią swoją funkcję podczas zimowych trekkingów i wysokogórskich wypraw.
Kształt śpiworów
W sklepach sportowych dominują 2 główne typy śpiworów:
- kołdra – zwany także kopertą: śpiwór o prostokątnym kształcie, bez kaptura na głowę. Można korzystać z niego tradycyjnie lub całkowicie rozpiąć zamek i używać w roli kołdry. Śpiwory te mają stosunkowo słabe parametry termiczne, najlepiej sprawdzają się w lecie lub w zadaszonych pomieszczeniach (schronisko górskie, camper, przyczepa).
- mumia – anatomicznie wyprofilowany śpiwór z osobnym miejscem na głowę. Górny kaptur szczelnie osłania głowę i uszy, a dolna część lekko się zwęża, co umożliwia lepsze okrycie i ogrzanie stóp. Kształt mumii pozwala osiągnąć wysoki komfort cieplny, dlatego jest powszechnie stosowany w modelach trzysezonowych i zimowych.
Rodzaje i właściwości wypełnienia
Duże znaczenie dla termiki i wygody użytkowania śpiwora ma także rodzaj użytej ociepliny – wyróżniamy tu wypełnienie puchowe i syntetyczne.
Naturalny puch – pod względem utrzymywania ciepła nie ma sobie równych. Do ocieplania stosuje się puch gęsi lub kaczy; w powszechnej opinii lepszy jest ten pierwszy. Puchowa ocieplina skutecznie magazynuje ogrzane powietrze i równomiernie rozprowadza je na całej powierzchni śpiwora. Puch jest także lżejszy i bardziej ściśliwy niż syntetyczne wypełnienia. Duża kompresyjność oznacza niewielkie gabaryty sprzętu – śpiwory puchowe pozwalają więc na zaoszczędzenie kilkuset gramów w ogólnej wadze bagażu.
Do wad puchu należy większa podatność na nasiąkanie wodą. Nawet niewielkie zawilgocenie może obniżyć termoizolacyjne właściwości śpiwora, dlatego należy pamiętać o regularnym suszeniu i wietrzeniu sprzętu. Puch ma także skłonność do zbijania się w większe grudki po dłuższym czasie użytkowania. Wystarczy jednak starannie trzepać śpiwór i przestrzegać instrukcji prania, by sprzęt nie tracił swoich właściwości i jednolitej struktury.
Wypełnienia syntetyczne/poliestrowe – znajdziemy tu całą gamę ocieplin: od lekkich i cienkich wypełnień letnich po markowe, techniczne odpowiedniki naturalnego puchu (Primaloft, Thermolite itd.). Syntetyki mają niższe parametry termiczne od puchu, lecz całkowicie wystarczają do wygodnego wypoczynku w nieco cieplejsze noce. Włókna poliestrowe są bardzo sprężyste, znacznie wolniej się odkształcają i izolują od zimna na całej powierzchni śpiwora, także w miejscach bezpośredniego zetknięcia z podłożem. Silikonowa powłoka włókien chroni je ponadto przed absorpcją wilgoci. Śpiwory tego typu są na ogół łatwe w suszeniu i pielęgnacji.
Dodatkowe udogodnienia i funkcjonalne detale
Przy wyborze śpiwora warto zwrócić uwagę na budowę poszczególnych elementów, które znacząco poprawią nasz komfort wypoczynku.
Kaptur i kołnierz termiczny – ogrzewają wrażliwe okolice głowy i szyi, a ponadto zatrzymują ciepło wewnątrz śpiwora. Warto szukać modeli ze ściągaczami do regulacji obwodu kaptura i szerokości kołnierza.
Zamek błyskawiczny – dwukierunkowy suwak rozpinany na całej długości ułatwia wygodne usadowienie się w śpiworze i regulację temperatury w cieplejsze noce. Niektóre modele posiadają wewnętrzną, ochronną listwę, która dodatkowo uszczelnia zamek. Lekko usztywniona listwa zapobiega ponadto irytującemu wcinaniu się materiału w uchwyt suwaka. Wiele śpiworów oferuje możliwość spięcia ze sobą dwóch identycznych modeli, by powiększyć powierzchnię do spania i zapewnić jednoczesny nocleg 2-3 osobom. Należy przy tym pamiętać o wyborze śpiworów z zamkami po przeciwnych stronach.
Wewnętrzna kieszonka – pozostawia w zasięgu ręki najpotrzebniejsze przedmioty (leki, zegarek, chusteczki), tak, by móc korzystać z nich bez opuszczania śpiwora. Kieszonka może też zabezpieczyć cenne drobiazgi – pieniądze lub dokumenty.
Wieszaki – niewielkie pętelki wszyte na krawędziach śpiwora ułatwiają jego rozwieszenie i dokładne wysuszenie.
Pokrowiec – umożliwia wygodne przechowanie i transport śpiwora. Worki z zewnętrznymi pasami kompresyjnymi pozwalają na znaczną redukcję wymiarów sprzętu, warto więc zdecydować się na taki model, gdy często podróżuje się z małym bagażem. Prosty trick pozwoli Ci dodatkowo zredukować ekwipunek: po rozwinięciu śpiwora włóż do pustego pokrowca zwinięty polar lub bluzę, a zmienisz go w wygodną poduszkę.
