Krótka historia łyżwiarstwa

Od transportu, przez rekreację, aż po sportowe zmagania na światowych arenach: jazda na łyżwach to jeden z najpopularniejszych i najbardziej lubianych sportów zimowych, a początki dyscypliny sięgają tysięcy lat wstecz!

Łyżwy jako środek komunikacji

Dzięki odkryciom archeologów wiemy, że ludzie poruszali się po lodzie już w neolicie! Najstarsze zachowane łyżwy, liczące sobie około 4000 lat, znaleziono na terenie dzisiejszej Szwajcarii. Wykonano je z dużych kości zwierzęcych i rzemieni, którymi mocowano płozy do stóp. Łyżwy stosowano wszędzie tam, gdzie w zimie rzeki pokrywały się lodem: oczywiście w Skandynawii, Europie Środkowej, w tym także w Polsce. Łyżwy znaleziono tu m. in. w Biskupinie i nad rzeką Mleczna w okolicach Radomia.

Pierwsze łyżwy nie miały nic wspólnego ze sportem, służyły tylko do jak najszybszego przemieszczania się z miejsca na miejsce: świadczy o tym kształt płóz, znacznie dłuższych, niż współczesne modele. Duża powierzchnia stykająca się z lodem pozwalała bardzo szybko się rozpędzić.

Holandia – kolebka współczesnego łyżwiarstwa

Z biegiem czasu konstrukcję udoskonalano. Po kościanych łyżwach przyszedł czas na płozy żelazne, osadzone na drewnianej podstawie. Modele wykonane w 100% z żelaza zaczęto wytapiać w XIV wieku w Niderlandach. Łyżwy cieszyły się tam wielką popularnością, obecną zresztą do dzisiaj: dzięki temu można było przemieszczać się po powierzchni zamarzniętych kanałów, co znacznie ułatwiało komunikację. Holenderskie łyżwy były nie tylko funkcjonalne, ale i piękne – rzemieślnicy nadawali im fantazyjne kształty.

Łyżwy – rozrywka dla każdego

W kolejnych wiekach upowszechniła się idea jazdy na łyżwach jako rozrywki. Moda na ślizganie wybuchnęła z całą mocą w XVIII wieku. Łyżwiarstwo stało się ulubioną rozrywką elit, i to tych przez duże „E” – na ślizgawkach widywano nawet Napoleona i Marię Antoninę! Lodowisk przybywało, a sprzęt wciąż podlegał udoskonaleniom. W połowie lat 50. XIX wieku w USA wyprodukowano łyżwy ze stalową płozą – były one znacznie lżejsze, niż dotychczasowe modele żelazne, a zarazem bardzo trwałe. Na stalowych płozach jeździmy do dzisiaj.

Historia łyżwiarstwa szybkiego

Idea wyścigów na łyżwach także liczy sobie setki lat. Zachowane relacje mówią o współzawodnictwie Wikingów, którzy organizowali zawody z nagrodami w postaci klejnotów, zwierząt czy broni. Wyścigi na łyżwach zawsze funkcjonowały jako rozrywka, z czasem formalizując się coraz bardziej – „Traktat o łyżwiarstwie”, wydany w Wielkiej Brytanii pod koniec XVIII wieku, zawierał już spisane reguły zawodów łyżwiarskich.

Pierwszy oficjalny wyścig odbył się w holenderskim Groningen w 1801 r. Co ciekawe, na starcie stanęły dwie kobiety! Dyscyplina błyskawicznie zdobyła sobie dużą popularność: już kilka lat później na starcie stanęła ponad setka łyżwiarek, a dopingowała je kilkunastotysięczna widownia. Panowie oficjalnie stanęli w szranki dopiero 13 lat później. Zaraz po tym uznano łyżwiarstwo szybkie za męską specjalność, a kobiety przestały się ścigać aż do kolejnego wieku.

W 1892 roku powołano do życia Międzynarodową Unię Łyżwiarską (ISU) – organizacja do dziś zarządza oficjalnymi zawodami łyżwiarskimi. W tym samym roku w Amsterdamie rozegrano pierwsze mistrzostwa świata. Wygrał je reprezentant gospodarzy, Jap Eden, który powtórzył swoj sukces także 3 lata później.

Panszyn na panczenach

Mekką łyżwiarstwa szybkiego jest Holandia, ale rurkowa konstrukcja płozy do jazdy szybkiej wywodzi się z Norwegii. Z tego względu Holendrzy znają ten model pod nazwą „Noren” („norweżki”). W Polsce przyjęła się inna, nieco zagadkowa nazwa „panczeny”. To przekształcone nazwisko rosyjskiego łyżwiarza Aleksandra Panszyna, jednego z czołowych sportowców swoich czasów. Panszyn znalazł na strychu stare „norweżki” i dopracował ich konstrukcję tak, że wyprzedzał konkurentów o kilka długości.

Wyścig po olimpijskie laury

Łyżwiarze szybcy zaczęli rywalizację na Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku; pierwsze komplety medali wśród pań rozdano dopiero w 1960 roku. Rywalizacja na lodzie przyniosła wiele radości polskim kibicom: w latach 60. triumfy święciły łyżwiarskie pionierki, Elwira Seroczyńska i Helena Pilejczyk. Na igrzyskach w Soczi polscy panczeniści wywalczyli aż 3 medale, w tym najcenniejszy – złoto Zbigniewa Bródki. Do konkurencji olimpijskich zalicza się także short track – „młodszy brat” łyżwiarstwa szybkiego, niezwykle widowiskowy i lubiany. Dyscyplina debiutowała oficjalnie na igrzyskach w Albertville w 1992 roku.

Początki łyżwiarstwa figurowego

Prekursorem łyżwiarstwa figurowego był brytyjski tancerz Jackson Haines: w połowie lat 60. jego pokazy z wykorzystaniem kroków tańców towarzyskich robiły wielkie wrażenie na publiczności. Taniec na lodzie podobał się także w Rosji. To właśnie tam, w Petersburgu, w 1890 roku odbyły się międzynarodowe zawody, uznane za pierwsze nieoficjalne mistrzostwa świata. Po sześciu latach zawodnicy wystąpili już pod auspicjami ISU, a pierwszym czempionem został Niemiec Gilbert Fuchs. Panie rywalizują na lodzie od 1906 roku, natomiast pary sportowe – od 1908 roku. Pary taneczne wyszły na lód w połowie XX wieku.

Akrobacje i balet

Pierwszym prezesem ISU był Szwed Ulrich Salchow, który piastował tę funkcję przez ponad 20 lat. Łyżwiarz zapisał się w annałach dyscypliny także jako autor skoku, nazwanego jego nazwiskiem. W ten sam sposób upamiętniono również innych wybitnych sportowców: Wernera Rittbergera, Aloisa Lutza czy Axela Paulsena.

Opowiadając historię łyżwiarstwa figurowego, nie możemy nie wspomnieć także o Sonji Henie, która jako pierwsza wprowadziła do choreografii elementy klasycznego baletu. Zawdzięczamy jej także obecną formę damskiego kostiumu łyżwiarskiego, z krótką spódnicą i białymi butami.

Zobacz ofertę łyżew w naszym sklepie>>